Νίκος Ζουρνατζίδης: «Δυστυχώς για κάποιους μαζί μου συμφωνούν οι πεθαμένοι…»

Ελάχιστοι από τους ερευνητές και γενικά τους ασχολούμενους με τον ποντιακό λαϊκό πολιτισμό, έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια τόσες συζητήσεις γύρω από το πρόσωπο τους και τις θέσεις τους, όσο ο Νίκος Ζουρνατζίδης. Για κάποιους κυρίως νέους σε ηλικία χοροδιδάσκαλους είναι ο «γκουρού» τους, ο επικεφαλής μιας ριζοσπαστικής «σχολής», η οποία επιχειρεί να απαλλάξει το χορό και την ενδυμασία μας από συσσωρευμένες στρεβλώσεις δεκαετιών. Για άλλους πάλι, συνήθως μεγαλύτερους σε ηλικία, είναι το ακριβώς αντίθετο, ο ολετήρας της ποντιακής παράδοσης, το είδος του ερευνητή που δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να μειοδοτήσει εθνικώς για λόγους εντυπωσιασμού. Τι από τα δύο όμως είναι στην πραγματικότητα ο Νίκος Ζουρνατζίδης;

Ακόμη κι εγώ, που τον ξέρω πολλά χρόνια και είμαι φίλος του (άσχετα αν διαφωνώ με πολλές από τις θέσεις του) δυσκολεύομαι να απαντήσω σε όλα τα ερωτήματα που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς γύρω από το πρόσωπό του. Δεν ξέρω π.χ. αν είναι καλός χορευτής, πολύ απλά γιατί δεν είμαι ο ίδιος καλός χορευτής ώστε να τον κρίνω. Μου είναι όμως πολύ εύκολο να πω «τι δεν είναι». Ξέρω π.χ. πολύ καλά ότι εθνικός μειοδότης, ο Νίκος Ζουρνατζίδης φυσικά και δεν είναι, όπως δεν είναι και πράκτορας της ΜΙΤ ή εξωγήινος (νομίζω ότι μόνο για το τελευταίο από τα τρία δεν έχει κατηγορηθεί τα τελευταία χρόνια). 

Με το Νίκο Ζουρνατζίδη συμφωνώ σε κάποια πράγματα και διαφωνώ σε κάποια άλλα. Όσα όμως κι αν είναι τα τελευταία, δεν αρκούν για να με κάνουν να μην του αναγνωρίσω δύο βασικά στοιχεία. Το πρώτο είναι η αγάπη του για το λαϊκό μας πολιτισμό. Η ιστορία θα δείξει αν με τις θέσεις τις οποίες υποστηρίζει τα τελευταία χρόνια, τον υπηρετεί με τον καλύτερο ή το χειρότερο τρόπο. Εκείνο που ξέρω εγώ, είναι ότι ήταν ο μόνος ιδιοκτήτης κέντρου ποντιακής διασκέδασης απ’ όσους γνώρισα, που διαπληκτιζόταν με τους καλλιτέχνες που εμφανίζονταν στο μαγαζί του γιατί προσπαθούσε να τους υποχρεώσει να παίζουν όχι «εμπορικότερα», όπως οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του, αλλά πιο απλά και πιο παραδοσιακά. Είναι κάτι που οφείλω να το πω, γιατί έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα που έχουν σχηματίσει στο μυαλό τους κάποιοι για τη σχέση του με την έννοια της παράδοσης.

Το δεύτερο που δεν μπορώ να μην του αναγνωρίσω είναι η γενναιότητά του. Είναι εύκολο να υπερασπίζεσαι με πάθος την άποψή σου, όταν τυχαίνει να ταυτίζεται με αυτή της πλειοψηφίας. Τι γίνεται όμως όταν είσαι μειοψηφία, ενίοτε δε και εξαιρετικά μικρή; Ειλικρινά δεν γνωρίζω πως θα φερόμουν ο ίδιος, αν οι απόψεις μου συναντούσαν τις αντιδράσεις που συνάντησε η γνωστή άποψη του Νίκου Ζουρνατζίδη για το φέσι. Ο ίδιος δεν κάμπτεται. Θεωρεί ότι έχει δίκιο και με το γνωστό σε όσους τον γνωρίζουν πείσμα του, υποστηρίζει την άποψή του με μαχητικότητα. Ειλικρινά θα χαιρόμουν πολύ αν συμφωνούσα μαζί του. Δυστυχώς δε συμφωνώ και το έχω γράψει και από αυτό εδώ το περιοδικό. Αυτή μου όμως η διαφωνία δεν είναι αρκετή να με κάνει ούτε να πάψω να τον θεωρώ φίλο μου (πράγμα που στον ποντιακό χώρο δεν είναι πάντα αυτονόητο), ούτε να ενοχλούμαι όταν δέχεται ανοίκειες επιθέσεις.

Δ.Π

Έχω την υποψία ότι δεν έχετε σε ιδιαίτερη εκτίμηση τη δουλειά που έκανε η γενιά σας στον τομέα του ποντιακού χορού…

Για τη ακρίβεια δεν την έχω σε καμία εκτίμηση. Έγιναν εγκλήματα την εποχή εκείνη. Είναι δυνατόν με τη γνώση που έχω σήμερα, με την εμπειρία, με τις έρευνες που έχω κάνει, με το πέρασμά μου από το Θέατρο της Δώρας Στράτου κλπ, να έχω σε εκτίμηση το έργο μιας γενιάς, η οποία το μόνο που έκανε ήταν να παραποιεί συνεχώς τους ποντιακούς χορούς; Μα πως μπορώ να είμαι περήφανος; Αφού δεν αφήσαμε τίποτε όρθιο… Εγώ πρώτα από όλους κατηγορώ τον εαυτό μου. Και το λέω κι ευθαρσώς: θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που στην εποχή μου δεν υπήρχε βίντεο για να μας καταγράψει. Αν υπήρχε, σήμερα δεν θα τολμούσα να εμφανιστώ δημοσίως και να κάνω υποδείξεις στους νεώτερους. Γιατί τότε θα μπορούσε να σηκωθεί ένα οποιοδήποτε νέο παιδί και να μου πει «Εσύ τι έκανες στην εποχή σου;». Φυσικά όλα αυτά δεν έγιναν από κακή πρόθεση, αλλά από υπερβολική αγάπη και από άγνοια του ρόλου της παράδοσης. Εν πάση περιπτώσει νομίζω ότι η γενιά μου, που μέχρι τώρα έμαθε μόνο να παραδίδει μαθήματα προς τους νεώτερους, θα πρέπει να κάνει κάποτε την αυτοκριτική της. Εγώ αυτήν την αυτοκριτική την έκανα και την πλήρωσα, αφού εξ αιτίας της είδα υποτιθέμενους φίλους από τη γενιά μου να μετατρέπονται σε φανερούς εχθρούς.

Τι είδους άνθρωπος είναι ο Νίκος Ζουρνατζίδης; Πεισματάρης πάντως σίγουρα είναι….

Και πεισματάρης είμαι, και όχι ιδιαίτερα έξυπνος... Το μεγαλύτερό μου πάντως ελάττωμα είναι ότι δεν ξέρω να πολιτεύομαι. Δεν μπορώ να παίξω θέατρο, είμαι κάκιστος ηθοποιός. Και δυστυχώς αυτά είναι τα μελανά μου σημεία. Την έχω πατήσει επανειλημμένος από ανθρώπους που πίστευα ότι είναι φίλοι μου και αποδείχθηκαν φίλοι σε εισαγωγικά. Άνθρωποι οι οποίοι μου τη έφεραν πισώπλατα. Για αυτό σας λέω ότι δεν είμαι ιδιαίτερα έξυπνος. Απ’ ότι φαίνεται αργώ να πάρω στροφές. Έχω ωστόσο τη συνείδησή μου καθαρή και ό,τι κάνω το κάνω με βάση τις δικές μου δυνάμεις και το υπερασπίζομαι με μανία. Είμαι ισχυρογνώμων και δεν κάνω ποτέ πίσω όταν πιστεύω σε κάτι κι αν θέλεις, γίνομαι πολύ πιο ισχυρός, όταν πιστεύω σε κάτι κι ας έχω απέναντί μου το 99%...